EĞİTİMİN AMACI NEDİR?

George Orwell’in 1984 adlı kitabının sonlarına gelirken zihnimde “Eğitimin amacı nedir? konusu belirdi. Tabii günümüz, ülkemiz, dünya ve eğitim gibi gündemler de konunun belirmesine katkı sağladı.

1984 ile eğitimin amacı hakkında ilk ve en önemli cevabı buldum. Asıl amacın doğruyu bilmek olmadığını düşünüyorum. Doğruyu bilmekten çok daha üstün. Sizlerle asıl paylaşmak istediğim ise farkındalık. Çünkü söyleyeceklerime siz de katılıyor olacaksınız. Asıl önemli olan ise bunların farkında olmamız. Eğitim sistemini ise bu farkındalıkla tasarlamak gerekiyor.

Öğrencilerin çalışkan olduğunu görebiliyorum. Zekiler ve bilgiye de sahipler. Bilgiye artık rahat erişebiliyoruz. Peki en önemli olan bilmek mi? Evet, gerekli temel şeyleri elbette bilmeliyiz. Öğrenmeliyiz de. Çünkü insanlar keşfederek, öğrenerek ve üstüne katarak gelişti.

Benim söylemek istediğim çok farklı. George Orwell, 1984 kitabında 2+2=5 konusunu işliyor. Baskıcı ve despotik hükümet, ana karaktere 2+2=5’i dayatıyor. Ana karakter ise düşünüyor ve çok mantıksız buluyor. Yani toplumun öğretileri veya bir kesimin öğretileri herkesçe doğru değildir.

EĞİTİM NEDEN ÖNEMLİ?

Eğitimin sadece tek tanımı yok. Felsefi akımlara göre eğitim farklı tanımlanmıştır. Ben size basit bir tanımlama yapacağım. Eğitim, bireyin gelişmesi için gerekli süreçtir.

Eğitim, bireyin hem kendi başına yaşayabilmesi hem de topluma katılabilmesi için gereklidir. Bireyin refah içinde mutlu yaşayabilmesi kişinin kendini geliştirebilmesine bağlıdır. İnsan kendini geliştirirse çevresini de geliştirebilir. Kısaca kaliteli eğitim almış insanlar çoğalınca toplumsal refaha erişilebilir.

“Eğitimdir ki, bir milleti ya özgür, bağımsız, şanlı, yüksek bir topluluk halinde yaşatır ya da esaret ve sefalete terk eder.” Mustafa Kemal Atatürk. Bir sözü daha var, “Memleketimizi, toplumumuzu gerçek hedefe, mutluluğa eriştirmek için iki orduya ihtiyaç vardır. Biri vatanın hayatını kurtaran asker ordusu, diğeri milletin istikbalini yoğuran kültür ordusu.” Mustafa Kemal Atatürk.

Temel eğitim olmazsa olmazdır. Kültürümüz, dilimiz, diğer diller, matematik gibi temel eğitim elbette olacak. Bu bir amaç değildir. Gerekliliktir. Yazma, okuma ve temel eğitim insanın gelişmesi için araçtır. Araçlarla zihin gelişir, sorular çoğalır ve cevapları da bulunur.

EĞİTİMİN AMAÇLARI

Sizce 2+2=4’ü bilmek mi yoksa cevabı düşünerek bulmak mı önemlidir? Cevabı 1984 kitabında geçen 2+2=5’i hatırlayarak verelim. Bence önemli olan düşünmektir. Sadece bilmek sizce iyi mi? Bu biraz da ezberlemek demek. Yani size söyleneni ezberlemek. Tarih, coğrafya ve fen derslerinde de sadece ezberliyoruz. Sınava giriyoruz ve ileride tekrar etmediğimiz için unutuyoruz.

Bilgi önemlidir. Aslında bilgiye erişebilmek daha da önemlidir. Yani bilgiye ulaşmayı bilmek. Eğitimin en önemli amacı ise bence düşünebilmektir. Sadece düşünmek kelimesi eksik kalıyor. Daha da detaylandırmak için amaçlara geçelim.

1.ÖZGÜR DÜŞÜNCE

Kesinlikle eğitimin en önemli amacı özgürce düşünebilen insanlar yetiştirebilmektir. Özgürce düşünebilen insan korkmaz ve belli bir topluluğa körü körüne bağlı kalmaz. Yani başkalarının doğrularıyla hareket etmez. Başkalarının düşüncesi yerine kendi öz düşüncesine sahip olur. Özgürce düşünen insan üretir. Yeni teknolojiler geliştirir. Kendisine ve çevresine refah sağlar. Ülke yönetimine getireceği insanları başkalarının dedikleriyle değil, araştırarak ve dinleyerek seçer.

İnsanın kendi özgür düşüncesi her zaman doğru olacak diye bir şey yok. Burada önemli olan özgür düşünebilmek.

1984 kitabında “Yenisöylem” adlı kontrollü dil vardır. Yenisöylem, Okyanusya’yı yöneten parti tarafından dayatılan dildir. Sizinle paylaşmak istediğim 3 amaçta da “Yenisöylem” önemli. Bu dilde kelimeler yenilenmiyor veya çoğaltılmıyor. Tam tersine kelime dağarcığı kısıtlanıyor. Yani sözcükler atılıyor. Parti tarafından insanların düşünme yeteneği azaltılıyor. Böylelikle istenmeyen düşünceler ortadan kalkıyor. Çünkü düşünceye karşılık gelecek kelime bulunamıyor. Kelime olmayınca da düşünülmüyor. Bir kısır döngü.

Özgürce düşünebilmek için bolca okumak, izlemek, gezmek ve yeni insanlarla tanışmak önemli. Kelime dağarcığı genişletilmeli. Yeni fikirler öğrenilmeli ve var olan fikirler eleştirilip, geliştirilmeli.

Öğrencilere özgürce düşünmenin nasıl olacağı öğretilmeli. Teşvik edilmeli. Yol gösterilmeli. Daha fazla kitap okutulmalı. Her fikirden insanlar dinletilmeli. Tek bir fikrin doğru olmadığı öğretilmeli. Daha fazla gezilmeli ve yabancı yapımlar izletilmeli.

2.HAYAL GÜCÜ

“Hayal gücü bilgiden daha önemlidir. Çünkü bilgi sınırlıyken, hayal gücü tüm dünyayı kapsar.” Einstein. Ne güzel bir söz. Size anlatmak istediğim amaçların ikincisine çok uygun.

Hayal gücü, yaratıcılık için önemlidir. Bilgiler, kelime dağarcığımız, gördüklerimiz ve duyduklarımız, hayal gücümüz için yapboz parçalarıdır. Ne kadar çok parça varsa sınırı o kadardır. Üretmek için ilham da zihniminiz sınırları içindedir.

Yeni keşifler kendi dünyamızın ötesine geçerek olur. Yeni iş fikirleri, geleceğin teknolojileri ve daha yaratıcı işler zihnimizi genişleterek gerçekleşir. En iyi yaşam şartı için de ilk önce hayal etmeliyiz.

Hayal gücü için de bolca okumak, izlemek, gezmek ve yeni insanlarla tanışmak önemlidir. Kelime dağarcığı genişletilmelidir.

Eğitimin en önemli amaçlarından biri değilse nedir? Hayal gücünü genişletmek için bilgi depolama elbet yapılmalı. Okullarda öğretmenler zaten bunu yapıyor. Peki hayal gücünü kullanmayı öğretmek ve genişletmek için faaliyetler yeterli mi? Teşvikler yapılıyor mu?

Tıpkı özgürce düşünmek gibi hayal gücü de teşvik edilmeli. Yol gösterilmeli. Hayal, diğer bir hayalle birleşince daha da geniş bir hayale ulaşılacağı için yeni insanlarla tanışma ortamı yaratılmalı. Hayal gücü geniş insanlar dinletilmeli.

3.NİTELİKLİ İNSANLAR

Nitelikli insan, belli bir alanda en iyisi olmak için çabalayan kişidir. Ufkunu genişletendir. Sorular soran, cevapları nasıl bulacağını bilen ve bulandır.

İlk iki amaç sadece düşünseldi. Üçüncü ve son ise gerçekleştirmeyle alakalı. Tabii ki düşünmek burada da çok önemli bir kavram. Düşünmek, üretmektir. En iyisi olma yolunda ilerlemek için neler yapabileceğinin yolunu çizmektir. Tabii bilgi de önemlidir.

Aslında ilk iki amaç olmadan üçüncü eksik kalır. Çünkü özgür düşünmeden ve hayal etmeden mutlu olacağımız alanı seçemeyiz. Bir alanda en iyisi olmak için ilk mutlu olmalıyız. Hedefimizi belirlediğimiz zaman ise en iyisi olmak için çabalarız.

Nitelikli insan olmak için de bolca okumak, izlemek, gezmek ve yeni insanlarla tanışmak önemli. Tabii bu sefer ufak bir detay var. Kelime dağarcığını kendi alanında genişletmeli. Okumalarını, izlemelerini ve gezmelerini kendi alanında yapması gerekir. Alanında kendini geliştiren insanlarla tanışmalıdır. Gereksiz bilgilerden kaçınarak sadece kendi alanına odaklanması lazım. Zaten her şeyde en iyisi olamayız. Sadece tek bir alanda olabiliriz. O da zamanımızı ve enerjimizi tek bir alanda yoğunlaştırdığımız zaman gerçekleşir.

Bir alanda en iyisi olmayı hedefleyen kişi soru sormayı bilmelidir. Bilgiye erişebilmelidir. Cevabı da bulabilmelidir. Yani öğrenmeyi öğrenebilmelidir. Tıpkı en iyi blog yazarı olmayı hedeflemem gibi. Sorumu sordum, araştırmamı yaptım ve cevapları buldum. Düşündüm.

İNSANIN BİR AMACI OLMALI

Özgür düşünen, hayal gücü geniş ve nitelikli insanların yetişmesi dünyanın güzel bir yer olması için gereklidir. Eğitimin amacı da böyle insanlar yetiştirmek olmalıdır.

Üç amaçta da ana temam düşünce. Düşünceyi özgürleştirmek, genişletmek ve kullanabilmek. Temel eğitim kadar bu üç amacı çocuklara ve gençlere öğretmek gerekir. Özgür düşünce ve hayal gücü küçük yaşta başlatılmalıdır. Nitelikli insan olmaya da ilerleyen yaşlarda başlanmalı. Çünkü mutlu olunacak alan iyi seçilmelidir. Seçildikten sonra doğru bilgilere erişerek ufkunu o alanda açmalıdır. Mutlu olunmayacak alanda nitelikli olmak zordur.

Temel eğitim sadece araçtır. Araçların nasıl kullanılacağını ve nedenini iyi anlatmak gerekir. Mesela okumak. Önemli olan okuyabilmek değildir. Bolca okumaktır. Yazı yazmak için de durum aynıdır. Önemli şeylerin not alınması için yazabilmek gerekir. Yazmak unutmamak için gereklidir.

Ders denince öğrencilerin aklına sadece temel dersler gelmemelidir. En önemli ve asıl dersin ufku geniş insan olmayı bilmeleridir. Eğitimi bu farkındalıkla almaları önemlidir.

Eğitimde ufkun nasıl genişletileceği öğretilmelidir. Özgürce düşüncesini söyleyebildiği ortamlar yaratılmalıdır. Hayal gücünün sınırlarını genişletmesi için destek olunmalıdır. Sadece edebiyat dersinde kitap okutulmamalıdır. Diğer derslerde de ders kitaplarıyla sınırlı kalınmamalıdır. Daha fazla gezi aktiviteleri yapılmalıdır. Hayal gücü geniş insanlar okulları gezmeli, gelecek için hayal gücüne katkı yapmalıdır. Sadece hayal gücü geniş insanlar değil, farklı fikirlerdeki insanlar da konuşmalarını yapmalıdır. Farklı akımlar tanıtılmalıdır. Karşı görüşler dinletilmelidir. Dinlerken de tek bir görüşe bağlı kalmamak öğretilmelidir. Yani insan sadece kendi düşüncesinin doğru olmadığını bilmelidir. Nitelikli insan olabilmesi için de öğrenmeyi öğrenmelidir. Bilgiye erişmeyi bilmelidir. Soru sorabilmeli, araştırabilmeli ve cevabı bulabilmelidir.

Eğitimde bu üç amaç hedeflendiği zaman kaliteli eğitim sisteminin gerçekleşeceğini düşünüyorum. Sistemi oluşturacaklar için bu yazımı yazmadım. Bu yazdıklarımın doğrulunu siz de biliyorsunuz. Ben sadece farkındalık için yazdım. Bu üç amacın farkındalığı için hiçbir zaman geç değil.