Rusya – Ukrayna savaşı: Rusya’ya uygulanan yaptırımlar

İkinci dünya savaşından sonra ilk kez sıcak savaş krizi yaşanıyor. Rusya, Ukrayna topraklarına saldırdı. ABD, AB, Türkiye İngiltere ve diğer ülkeler Rusya’nın bu işgaline karşı geliyor. NATO bu işgali durduracak güce sahip olsa bile üçüncü dünya savaşının çıkmasını istemiyor. Bu yüzden özellikle AB kendi sınır güvenliği ve Ukrayna’nın yanında olmak için ekonomik yaptırımları devreye sokuyor. Böylece Rusya’nın savaş için ekonomik gücünü küçültmek istiyor.

Ekonomik yaptırımlar ülkenin ekonomisine darbe vurabilir. Rusya’nın gerçi çekilmesini de sağlayabilir. Her ne kadar durum böyle olsa da etkilenen sadece tek bir ülke olmuyor. Yaptırım yapan ülkeler de bu durumdan etkilenecek.

2020 verilerine göre Finlandiya %94, Almanya %49, İtalya %46 ve AB ortalaması %32 oranında AB ülkeleri Rus doğal gazına bağlı. Almanya gibi bazı ülkeler Rusya’ya karşı ağır ekonomik yaptırım konusunda çekinceli. Her ne kadar Ukrayna’nın yanında olsalar da büyük bir ekonomik yaptırım nükleer bomba niteliğinde. Özellikle SWIFT yaptırımı dünya ticaretini sarsacaktır.

AB, bu savaşa dur demek için Rusya’ya ekonomik yaptırım paketi hazırladı ve hayata geçirdi. SWIFT konusu tartışılıyor. Spor ve müzik kurumları Rusya’yı men etti. Bazı ülkeler Rusya’ya hava sahasını kapattı. İşte savaşın ilk 6 gününde Rusya’ya uygulanan yaptırımlar.

Rusya’ya yaptırımlar

Ekonomik yaptırım, bir savaş ilanı demektir. Her savaşta olduğu gibi iki tarafta etkilenir. Yine de büyük güçler üçüncü dünya savaşından kaçınmaya çalışıyor. Bu yüzden Rusya ile sıcak çatışma yerine ekonomik yaptırımlar uyguluyor.

AB’den Rusya’ya yaptırımlar

AB, Rusya’ya Ukrayna’yı işgalinden dolayı ekonomik savaş açtı. Rusya’ya ekonomik yaptırım paketi hazırladı. Amacı ise Kremlin’in savaşı finanse edememesi, Rusya’nın siyasi seçkinlerine ekonomik ve politik maliyetler getirmek ve Rusya’nın ekonomik tabanını küçültmek.

6 farklı alanda yaptırımdan oluşuyor. Bunlar; kişi ve kuruluşlar, finansal sektör, enerji sektörü, taşımacılık sektörü, çift kullanımlı mallar ve ileri teknoloji öğeleri ve vize önlemleri.

1.Kişi ve kuruluşlar

Kişi ve kuruluşlar için seyahat yasağı (insanlar için), varlık dondurma ve fon sağlama yasağı. Bu yasak tüm Rus hükümetini kolayca hedeflemesini sağlayacak aile üyeleri, oligarşiler ve Rusya ekonomisinin önde gelen sektörlerinde aktif olanlar için geçerli.   

Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Bakan Sergey Lavrov için AB’de ki mal varlıkları donduruldu. Ayrıca yaptırımlar 654 kişi ve 52 kuruluş için de geçerli.

2.Finansal sektör yaptırımları

Rusya’nın AB sermaye piyasalarına erişimini kesecek, yaptırım uygulanan kuruluşlar için borçlanma maliyetlerini artıracak ve Rusya’nın sanayi tabanını kademeli olarak aşındıracaklar:

• Rus bankaları ve hükümeti (Merkez Bankası dahil) tarafından her türlü menkul kıymetin ödünç verilmesi ve satın alınması yasağı;
• üç önemli Rus bankasının tüm varlıklarının dondurulması ve mali yasak;
• yaptırım uygulanan devlete ait şirketler listesinin genişletilmesi;
• Rus seçkinlerine Avrupa Birliği’nde para bulundurmamaları için AB bankalarında mevduat yasağı.

Rus bankacılık sisteminin (varlıklarda), hükümetin ve devlete ait önemli şirketlerin %70’i artık AB sermaye piyasalarında yeniden finansman sağlayamayacak.

3.Enerji sektörü yaptırımları

Belirli rafineri teknolojilerinin ihracatının yasaklanması ve 2014’ten itibaren mevcut petrol ekipmanı yasağına ek olarak, Rusya’nın petrol rafinerilerini yenilemesini daha zor ve daha maliyetli hale getirecek.

2019 yılında Rusya ve AB arasında 24 milyar euro rafine petrol ticareti gerçekleşti.

4.Taşımacılık sektörü yaptırımları

İhracat ve satış yasağı. Ayrıca Rusya’ya tüm uçak, uçak parçaları ve teçhizatı ve ilgili tüm onarım, bakım ve finansal hizmetlerin temini ve devri yasağı.

Rusya’nın mevcut ticari hava filosunun dörtte üçü AB, ABD ve Kanada’da inşa edildi. Bu, Rusya’nın filosunu uluslararası standartlarda tutamayacağı anlamına geliyor.

5.Çift kullanımlı mallar ve ileri teknoloji öğeleri

Çift kullanımlı malın ne olduğunu ilk önce açıklayayım. Hem sivil hem de askeri kullanımı olan maddelerdir. Örneğin, bir kimyasalın hem gübre hem de patlayıcı olarak kullanılması gibi.

Rusya’nın askeri-endüstriyel kompleksindeki hassas sektörleri hedeflemek için çift kullanımlı mallara yönelik mevcut yaptırımların keskinleştirilmesi ve Rusya’nın aşağıdakiler gibi önemli ileri teknolojilere erişiminin sınırlandırılması:

• dronlar ve dronlar için yazılım;
• şifreleme cihazları için yazılım,
• yarı iletkenler ve gelişmiş elektronikler.

Rusya’nın askeri-sanayi üssünde daha sıkı kontrollere tabi olan kuruluşların listesinin genişletilmesi.

Yaptırımlar, Rusya’nın çift kullanımlı mal ve teknolojilerin ötesinde önemli teknolojilere erişimini etkileyecek ve zaman içinde teknolojik yeteneklerini azaltacaktır.

Yaptırımlar, ulusal ihracat desteği de dahil olmak üzere Rusya ile ticaret için mali yardımın veya Rusya’daki yatırım desteğinin kamu finansmanını durduracaktır.

6.Vize önlemleri

Komisyon, diplomatlar için vizesiz seyahatin askıya alınmasını, hizmet pasaportu sahipleri ve iş adamları için vize kolaylığı sağlanmasını önerdi.

Rus diplomatik pasaport sahipleri artık AB’ye vizesiz seyahatten yararlanamayacak.

Rus hükümet yetkilileri ve iş adamları artık vize başvurusunda bulunurken daha düşük vize ücreti gibi kolaylıklardan yararlanamayacak.

Bu genel olarak Rus vatandaşlarını etkilemeyecek, şu anda sahip oldukları gibi Vize Kolaylaştırma Anlaşması kapsamında aynı avantajlardan yararlanmaya devam edecekler.

23 Şubat’ta Konsey, Donetsk ve Luhansk oblastlarının hükümet dışı iki bölgesi ile AB arasındaki ticareti, özellikle şunları sunarak zaten hedef aldı:

• bu bölgelerden mal ithalatı yasağı;
• belirli ekonomik sektörlerle ilgili ticaret ve yatırımlar üzerindeki kısıtlamalar;
• turizm hizmetleri sağlama yasağı;
• belirli mal ve teknolojiler için ihracat yasağı.

Kaynak; https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/FS_22_1402

Rusya’yı SWIFT’ten çıkarmak

Rusya’nın SWIFT sisteminden çıkarılacağını duyuyoruz. Amaçları ise Rusya’ya ekonomik darbe vurmak. İlk önce bilmeyenler için SWIFT’in ne olduğunu açıklayayım. 

Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication yani Türkçe adıyla Dünya Bankalar Arası Finansal Telekomünikasyon Derneği.

SWIFT, yurt içine veya yurt dışına bankalar aracılığıyla paranın hızla sınır tanımadan transfer edilmesidir. Temelde ise bir mesajlaşma sistemidir.

Bir tanım daha yapacak olursam, finansal kurumların standart bir kod sistemi aracılığıyla bilgi ve talimatları güvenle iletmek için kullandıkları mesajlaşma ağıdır. 

Herhangi bir fon veya menkul kıymete sahip değildir. Ayrıca müşteri hesaplarını yönetmez. SWIFT aslında parayı hareket ettirmese de, 200’den fazla ülkede 11.000’den fazla bankaya güvenli finansal mesajlaşma hizmetleri sağlayarak işlemlerin bilgilerini doğrulamak için bir aracı olarak çalışır. Bu sistemde para hızla el değiştirir. Bundan dolayı da ticaretin hızlı akmasını sağlar. İşlem hacmi de trilyonlarca dolardır.

Rusya SWIFT’ten dışlanırsa etkisi ne olur?

Rusya sistemden dışlandığı zaman para transferlerinde aksamalar meydana gelecek. Yani sorunsuz ve hızlı ödemeleri yapamayacak. İhraç ettiği ürünlerin karşılığı olan ödemelerinde büyük aksamalar yaşayacak. Bankalar birbiriyle iletişime geçerek ödemelerini gerçekleştirecek. Bu da Rusya’nın zaman ve para maliyetlerini artırarak gelirlerini etkileyecek.

SWIFT’ten çıkarılmanın etkisi için bir örnek vereyim. 2012 yılında İran dışlandı. Bunun sonucunda ise petrol ihraç gelirlerinin neredeyse yarısını ve dış ticaret gelirlerinin üçte birini kaybetti.

Ticaret yine de en az iki taraf arasında gerçekleşir. Ruslar kadar diğer ülkelerde bundan etkilenecektir. Bu yüzden Almanya gibi bazı ülkeler de bu karardan endişe duyuyor. Fransa Maliye Bakanı Bruno Le Maire Cuma günü yaptığı açıklamada SWIFT yasağının, “Finansal bir nükleer silah.” olduğunu söyledi. Gazetecilere verdiği demeçte, “Elinizde bir nükleer silah olduğunda, onu kullanmadan önce düşünürsünüz.” dedi.

AB ve ABD, Rusya’nın SWIFT’ten çıkarılması konusunda anlaşsa da sadece seçili Rus bankalarını kapsıyor. Buna karşılık ise Rusya’nın SPFS sistemi mevcut. Sistema Peredachi Finansovykh Soobscheniy yani Türkçe adıyla Finansal Mesajların Aktarımı Sistemi. Rusya 2014 yılında SWIFT’ten çıkarılmayla tehdit edildiğinde kendi sistemini hayata geçirdi. Ancak sistemi kullanan çok az ülke var. Buna karşılık SWIFT’in 200 ülkeden fazla katılımcısı var. Bu yüzden SPFS ne kadar etkili olabilir ayrı bir değerlendirme yapmak gerekir.

FIFA, UEFA, Formula 1 ve Eurovision

FIFA, UEFA, Formula 1 ve Eurovision da Rusya’ya yaptırım uygulayan kuruluşlar. FIFA ve UEFA, Rusya milli takımı ile kulüplerini men etti. Formula 1, Rusya GP’sinin iptal edildiğini duyurdu. Eurovision ise Rusya’yı şarkı yarışmasından çıkardı.

Her şeyin ekonomik etkisi olur. Bunlar da Rusya’yı hem sosyal hem de ekonomik olarak etkileyen etmenler.

Hava sahalarını Rus havayollarına kapatan ülkeler

İspanya, Kanada, İngiltere, Almanya, Hollanda, Fransa, İtalya, Portekiz, Avusturya, Belçika, İzlanda, İrlanda, Norveç, Finlandiya, Danimarka, Polonya, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Çekya, Slovenya, Yunanistan ve Bulgaristan hava sahalarını Rusya’ya kapattı. Buna karşılık Rusya’da 36 ülkenin uçaklarına hava sahasını kapatarak misilleme uyguladı.

Yolcuların yanı sıra tedarik zincirini de olumsuz etkileyen bir durum.

Sonuç: Ukrayna asıl mücadeleyi tek başına veriyor

Ukrayna tek başına toprakları için savaşırken, AB Rusya’nın geri çekilmesi için yaptırımlar uyguluyor. Bu durumun kendi ekonomilerini de etkileyeceğinin farkındalar. Rus gazına bağlı AB ülkeleri kendi ekonomisini de düşündüğünden büyük yaptırımlar konusunda çekingen. Yine de bazı yaptırımlar gerçekleşti.

AB ve diğer ülkeler Ukrayna’ya silah yardımı yapıyor. Ben yine de asıl mücadeleyi tek başına Ukrayna’nın verdiğini düşünüyorum. Çünkü diğer ülkeler 3. büyük savaşın çıkmasını ve kendi ekonomilerinin zarar görmesini istemez.

Ayrıca teknolojinin bu kadar ilerlediği dönemde bir savaşın çıkması; insanlık ve dünya için geri dönülemez enkazlar bırakacağı da açıkça ortadadır.

Yaptırımlara rağmen Rusya hâlâ geri çekilmedi. Belki de bu yaptırımlara hazırlıklıydı. Peki siz bu yaptırımların etkisi konusunda ne düşünüyorsunuz? Rusya için yeterli mi?